Θεματική Χαρτογραφία

ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Το μάθημα στοχεύει στην κατανόηση και την εμπέδωση γνώσεων και τεχνικών χαρτογραφικής αναπαράστασης δεδομένων και επεξεργασμένων πληροφοριών που σχετίζονται με το φυσικό, το δομημένο και το κοινωνικό-οικονομικό περιβάλλον. Εστιάζει εξ’ ίσου στην θεώρηση του θεματικού χάρτη ως μεθοδολογικού εργαλείου ανάλυσης και ερμηνείας φαινομένων και σχέσεων του γεωγραφικού χώρου. Στην ύλη του μαθήματος περιλαμβάνονται μέθοδοι συλλογής και επεξεργασίας δεδομένων με γεωγραφική αναφορά και εν συνεχεία στον κατάλληλο συμβολισμό τους σύμφωνα με τις θεμελιώδεις αρχές της χαρτογραφίας και τους ειδικούς κανόνες των θεματικών χαρτογραφικών απεικονίσεων. Στο εργαστηριακό μέρος δίδεται έμφαση στην εξάσκηση των σπουδαστών στο σχεδιασμό, τη σύνθεση και την κατασκευή θεματικών χαρτών με τη χρήση κατάλληλων λογισμικών και επίσης στη χαρτογραφική ανάλυση με στόχο την ερμηνεία των χωρικών κατανομών, τη διερεύνηση χωρικών προτύπων, τη συναγωγή συμπερασμάτων και τη σύνταξη σχετικών εκθέσεων με τα αποτελέσματα της ανάλυσης.

Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος ο φοιτητής / -τρια θα είναι σε θέση να:

• γνωρίζει και κατανοεί το θεωρητικό πλαίσιο και τις παραδοσιακές αρχές της χαρτογραφίας, καθώς και τα αντικείμενα και τους ειδικούς κανόνες της θεματικής χαρτογραφίας
• γνωρίζει και κατανοεί τις βασικές έννοιες της γραφικής σημειολογίας και εφαρμόζει τους κανόνες οπτικής και νοηματικής ισορροπίας στο θεματικό χαρτογραφικό συμβολισμό
• κατανοεί τη λειτουργία και δύναται να εφαρμόζει τις μεθόδους των σύγχρονων πληροφοριακών συστημάτων και λογισμικών που εντέλλονται στη θεματική χαρτογραφική αναπαράσταση
• αναλύει το πλαίσιο των αναγκών του εν δυνάμει αναγνώστη και αποφασίζει για το είδος των χαρτογραφικών υποβάθρων και πληροφοριών που θα συνθέσουν τη θεματική απεικόνιση
• αναγνωρίζει, αξιολογεί και ταξινομεί πηγές και δεδομένα στατιστικής πληροφορίας
• λαμβάνει αποφάσεις για το είδος διαχείρισης των δεδομένων και εφαρμόζει τις κατάλληλες τεχνικές επεξεργασίας για τον μετασχηματισμό τους σε χαρτογραφική πληροφορία
• συσχετίζει τη διαθέσιμη χαρτογραφική πληροφορία με το στόχο της χαρτογραφικής σύνθεσης και τα αποδιδόμενα γεωγραφικά στοιχεία και λαμβάνει αποφάσεις για τον ανά περίπτωση χαρτογραφικό συμβολισμό
• σχεδιάζει και υλοποιεί ολοκληρωμένες θεματικές χαρτογραφικές συνθέσεις χρησιμοποιώντας ψηφιακά χαρτογραφικά δεδομένα και σύγχρονα λογισμικά προγράμματα χαρτογραφίας και GIS
• γνωρίζει κατανοεί και εφαρμόζει τις μεθόδους χαρτογραφικής ανάλυσης με σκοπό την ερμηνεία των χωρικών κατανομών, τη διερεύνηση χωρικών προτύπων
• αξιολογεί τα συμπεράσματα της χαρτογραφικής ανάλυσης και τη σύνταξη σχετικών εκθέσεων με τα αποτελέσματα της ανάλυσης

 

Γενικές Ικανότητες

• Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών
• Αυτόνομη εργασία
• Ομαδική εργασία
• Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις
• Λήψη αποφάσεων

 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

• Εισαγωγή, γενικά περί Χαρτογραφίας, σύντομη ιστορική αναδρομή. Αντίληψη του γεωγραφικού χώρου. Αναγκαιότητα της χαρτογραφικής απεικόνισης. Θεμελιώδη χαρακτηριστικά των χαρτών. Είδη και ταξινόμηση χαρτών. Χρήση χαρτών. Σύγχρονο πλαίσιο. Τεχνολογική εξέλιξη και προοπτικές
• Εισαγωγή στη Θεματική Χαρτογραφία. Χαρτογραφία και θεματικές απεικονίσεις. Χαρτογραφική επικοινωνία και θεματική χαρτογραφία. Χρήση των θεματικών χαρτών. Εφαρμογές. Χαρτογραφικά υπόβαθρα, προβολές. Χαρτογραφική γενίκευση και ταξινόμηση. Κλίμακες και διαστασιολογικά ζητήματα. Χαρτογραφικά μοντέλα και γεωγραφικά μοντέλα δεδομένων. Χαρτογραφικός σχεδιασμός.
• Χαρτογραφική πληροφορία. Δεδομένα και πηγές. Η τοπογραφική φύση των χαρτογραφικών δεδομένων. Χωρική συνέχεια και γεωμετρία. Πηγές χαρτογραφικών δεδομένων. Ταξινόμηση και μεθοδολογίες αξιολόγησης. Γεωγραφικά φαινόμενα και μοντέλα αναπαράστασης. Είδη και ταξινόμηση δεδομένων και γεωγραφικών μεταβλητών. Μονάδες γεωγραφικής αναφοράς. Μέτρηση δεδομένων. Κλίμακες και επίπεδα μέτρησης. Βασικές στατιστικές επεξεργασίες.
• Γραφική σημειολογία. Οπτική οργάνωση χαρτογραφικών στοιχείων. Συνιστώσες. Οπτικές μεταβλητές. Οπτική ισορροπία. Κανόνες οπτικής ισορροπίας. Γραφικά σύνολα. Σχεδιαστικές αρχές. Χρήση του χρώματος. Διαστάσεις του χρώματος. Χρωματικά μοντέλα. Οργάνωση χαρτογραφικού υποβάθρου και θεματικού περιεχομένου. Ονοματολογία, τυπογραφία.
• Χαρτογραφική Απεικόνιση και Θεματικός Συμβολισμός. Ποιοτική διάκριση γεωγραφικών δεδομένων. Συμβολισμός. Δεδομένα που αναφέρονται σε Σημεία. Δεδομένα που αναφέρονται σε Επιφάνειες. Δεδομένα που αναφέρονται σε Γραμμές.
• Συμβολισμός Ποσοτικών Δεδομένων. Συνεχή Φαινόμενα – Ισαριθμικοί Χάρτες – Στατιστικές Επιφάνειες. Ασυνεχή Φαινόμενα – Σημειακός Συμβολισμός. Αναλογικά Σημειακά Σύμβολα Πραγματικών Τιμών. Αναλογικά Σημειακά Σύμβολα Ομαδοποιημένων Τιμών. Απόδοση απολύτων τιμών. Χάρτες απεικόνισης επιφανειακών μεγεθών με σημειακά σύμβολα. Χάρτες κουκίδων (dot maps). Χαρτογράμματα. Χωροπληθείς Χάρτες. Χαρτογραφικές αναφορές – Ονοματολογία.
•  Χαρτογραφική σύνταξη και παραγωγή. Χαρτογραφική σύνθεση. Πληρότητα, συνθετικά στοιχεία. Προπαρασκευαστικές διαδικασίες. Προγραμματισμός – Σχεδιασμός του Θεματικού Χάρτη. Παράμετροι Ελέγχου του Σχεδιασμού. Σύνταξη. Γραφική απόδοση στοιχείων της χαρτογραφικής σύνθεσης. Η γεωμετρία της γραφικής σελίδας. Βοηθητικά πλαίσια και γραμμές. Παρουσίαση της θεματικής και των περιεχομένων. Υπομνήματα. Προσανατολισμός και Κλίμακες. Πλαίσια συντεταγμένων, χαρτογραφικός κάναβος. Κείμενα, ονοματολογία.
• Χαρτογραφικοί Άτλαντες. Εθνικοί, σχολικοί, ειδικού σκοπού, ηλεκτρονικοί άτλαντες. Θεματικοί χάρτες και πολυμέσα, διάδοση μέσω διαδικτύου. WEB-GIS και χαρτογραφικές εφαρμογές.

 

Μέθοδος Αξιολόγησης:

• Γραπτή τελική εξέταση που περιλαμβάνει ερωτήσεις πάνω στην διδαχθείσα ύλη
• Αξιολόγηση εργαστηριακών ασκήσεων
• Αξιολόγηση ομαδικής εργασίας
• Αξιολόγηση ατομικής εργασίας

 

ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ελληνόγλωσση

1. Κάτσιος, Ι., Τσάτσαρης, Α., 2014. Διαλέξεις Θεματικής Χαρτογραφίας, Εκδόσεις ΔΙΣΙΓΜΑ:Θεσσαλονίκη
2. Robinson A.,Morrison J., Muehrcke P., Kimerling J. Guptill S, 2002, “Στοιχεία Χαρτογραφίας”, Αθήνα, Εκδόσεις Ε.Μ.Π.
3. Σιδηρόπουλος Γ., 2006, “Εισαγωγή στη Γραφική Σημειολογία Θεματική Χαρτογραφία”, Αθήνα. Εκδ. Παπαζήση.

 

Ξενόγλωσση

1. Arlinghaus, S.L. 1996. Practical Hand Book of Spatial Statistics. CRC Press.
2. Bertin, J. 1983. A new look at Cartography: Graphic communication and design in contemporary Cartography.
3. Bertin, J. (1983). The Semiology of Graphics, University of Wisconsin Press, Madison.
4. Brewer C.A., 2005. Designing Better Maps: A Guide for GIS Users, ESRI, pp. 220
5. Cuff, J.D., Mattson, T.M., 1982, Thematic maps. Their design and production., Methuen, London
6. Dent, B., 1990. Cartography: Thematic Map Design. Wm.C.Brown Publishers, Dubuque U.S.A.
7. Longley, P., Goodchild, M., Maguire, D., Rhind, D. 2001. Geographic Information Systems and Science. John Wiley& Sons, New York.
8. MacEachren, A., 2008, How Maps Work: Representation, Visualisation and Design, Guilford Press
9. Robinson, A. H., Sale R. D., R. D., Morrison, J. and Muehrcke, P., C. (1995) Element of Cartography, (VIth Ed.)J Wiley, New York.
10. Slocum, Α. Τ., 2009, Thematic Cartography and Geographic Visualization, Pearson Prentice Hall

 

Ιστοσελίδες
International Cartographic Association
GeoVISTA Center
Αναζήτηση θεματικών χαρτών
Αναζήτηση χαρτών / υδρόγειος
Journal of Maps
Cartography and Geographic Information Science
Milestones in the History of Thematic Cartography
Δημόσια, Ανοικτά Δεδομένα Ελλαδικού Χώρου
Κοινωνία της Πληροφορίας – Περιφερειακά γεωγραφικά πληροφοριακά συστήματα
Υποδομή χωρικών πληροφοριών (INSPIRE)
Τhe INSPIRE geoportal – Αναζήτηση Γεωγραφικής Πληροφορίας
Joint Research Centre – JRC – European Commission
Environmental Systems Research Institute