ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Σκοπός του μαθήματος είναι η παρουσίαση μεθόδων και τεχνικών που διέπουν τη διαδικασία της οπτικοποίησης χαρτογραφικών δεδομένων μέσω στατικών χαρτών, δυναμικών χαρτών – χαρτών κινούμενης εικόνας, και χαρτών που αξιοποιούν διαδραστικά εργαλεία και εργαλεία πολυμέσων. Επιπροσθέτως, στο πλαίσιο του μαθήματος αναλύονται βασικές προσεγγίσεις και μοντέλα που περιγράφουν τη διαδικασία ανάγνωσης χαρτών ενώ ταυτόχρονα παρουσιάζονται επιστημονικές μέθοδοι για την πρακτική αξιολόγηση της αποδοτικότητας σύγχρονων χαρτογραφικών προϊόντων.
Το εν λόγω μάθημα συνδυάζει τη θεωρητική γνώση που απαιτείται για την απόδοση χωρικών οντοτήτων μέσω κλασικών και σύγχρονων προσεγγίσεων με την πρακτική υλοποίηση χαρτογραφικών προϊόντων με σύγχρονα ψηφιακά μέσα και εργαλεία. Ταυτόχρονα, η ανάλυση αντιληπτικών και γνωσιακών θεμάτων που σχετίζονται με τη διαδικασία ανάγνωσης χαρτών σε συνδυασμό με την απόκτηση γνώσεων για την πρακτική αξιολόγηση χαρτογραφικών προϊόντων παρέχει τη δυνατότητα ολοκληρωμένης κατανόησης των ορθών πρακτικών που συνδέονται με τη διαδικασία της χαρτογραφικής οπτικοποίησης. Το μάθημα περιλαμβάνει τόσο θεωρητικές διαλέξεις όσο και ασκήσεις πράξης αποσκοπώντας στην ομαλή μετάβαση από τις θεωρητικές έννοιες στην πρακτική υλοποίηση σύγχρονων και ολοκληρωμένων χαρτογραφικών προϊόντων. Λαμβάνοντας υπόψη την άμεση ανάγκη απόδοσης του μεγάλου όγκου δεδομένων τα οποία συλλέγονται στη σημερινή εποχή (μέσω πολλαπλών τεχνικών), οι γνώσεις που αποκτούνται από τους σπουδαστές στο πλαίσιο το μαθήματος περιλαμβάνουν όλα τα απαραίτητα εφόδια που απαιτούνται στη σύγχρονη αγορά εργασίας και συνάδουν με την ορθή αξιοποίηση των διαθέσιμων ψηφιακών εργαλείων.
Βάσει των ενοτήτων που έχουν σχεδιασθεί για την υποστήριξη του γνωστικού αντικειμένου του μαθήματος, εμπεδώνονται βασικά θεωρητικά και πρακτικά στοιχεία τα οποία συνδέονται με:
α. τις βασικές αρχές για την οπτικοποίηση χαρτογραφικών δεδομένων μέσω στατικών χαρτών,
β. εξειδικευμένες μεθόδους απόδοσης χωρικών οντοτήτων,
γ. τις βασικές αρχές για την οπτικοποίηση χαρτογραφικών δεδομένων μέσω δυναμικών χαρτών – χαρτών κινούμενης εικόνας,
δ. τις βασικές αρχές για την οπτικοποίηση χαρτογραφικών δεδομένων μέσω χαρτών πολυμέσων,
ε. τις βασικές έννοιες που διέπουν τις διαδικασίες χρήσης, ανάγνωσης και λειτουργικότητας χαρτογραφικών προϊόντων,
ζ. τις πρακτικές μεθόδους αξιολόγησης σύγχρονων χαρτογραφικών προϊόντων.
Μετά την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος, οι σπουδαστές αποκτούν ένα σύνολο γνώσεων και δεξιοτήτων, οι οποίες τους επιτρέπουν:
- Να ταξινομούν και να οπτικοποιούν χαρτογραφικά δεδομένα μέσω σύγχρονων μεθοδολογικών προσεγγίσεων, αξιοποιώντας σύγχρονα τεχνολογικά μέσα.
- Να κατανοούν τη φύση των χωρικών οντοτήτων εντοπίζοντας και εφαρμόζοντας εναλλακτικές λύσεις χαρτογραφικής απόδοσής τους σε ψηφιακά και διαδραστικά λογισμικά περιβάλλοντα.
- Να αναπτύσσουν και να οργανώνουν έρευνες αξιολόγησης της αποδοτικότητας υπαρχόντων ή μελλοντικών χαρτογραφικών προϊόντων για την εξυπηρέτηση επαγγελματικών, εκπαιδευτικών και ερευνητικών σκοπών.
Επιπροσθέτως, οι θεωρητικές προσεγγίσεις που διδάσκονται στο πλαίσιο του μαθήματος καθώς και η πλήρης εξοικείωση των σπουδαστών με τα αντίστοιχα τεχνολογικά εργαλεία και τα σύγχρονα εργαλεία αξιολόγησης αποτελούν σημαντικό αρωγό για την εκπόνηση διπλωματικών εργασιών στον τομέα της Χαρτογραφίας και των Συστημάτων Γεωγραφικών Πληροφοριών.
Η εξειδικευμένη γνώση και οι δεξιότητες που αποκτούν οι παρακολουθούντες το αντικείμενο φοιτητές δεν οδηγούν σε μία στείρα και αυστηρά θεωρητική κατάρτιση, αλλά μέσω μίας εγνωσμένης και βατής για το μέσο όρο των φοιτούντων στο 7ο επίπεδο σπουδών πολυπλοκότητας των θεμάτων που θίγονται, έρχονται αντιμέτωποι με ζητήματα που θα κληθούν να αντιμετωπίσουν στην αγορά εργασίας. Επιπροσθέτως δε, λαμβάνουν όλα εκείνα τα γνωστικά εφόδια και τις δεξιότητες, που σε συνδυασμό με τα ειδικότερα γνωστικά αντικείμενα της Επιστήμης Γεωγραφικών Πληροφοριών που περιέχονται στο πρόγραμμα σπουδών τους, αποκτούν τη δυνατότητα να διεκδικήσουν τη θέση τους και στον επόμενο κύκλο (8ο) σπουδών.
Γενικές Ικανότητες
- Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών
- Προσαρμογή σε νέες καταστάσεις
- Λήψη αποφάσεων
- Αυτόνομη εργασία
- Ομαδική εργασία
- Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής
- Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
Θεωρητικό Μέρος
- Βασικές αρχές οπτικοποίησης σε στατικούς χάρτες:
- Γεωμετρικά πρότυπα χωρικών οντοτήτων
- Ιεράρχηση χωρικών οντοτήτων
- Οπτικές μεταβλητές χαρτογραφικού συμβολισμού
- Κλασικές μέθοδοι απεικόνισης ποσοτικών και ποιοτικών διαφοροποιήσεων μεταξύ χωρικών δεδομένων
- Εξειδικευμένες μέθοδοι οπτικοποίησης χωρικών δεδομένων
- Βασικές εφαρμογές στατικών χαρτών.
- Βασικές αρχές οπτικοποίησης σε δυναμικούς χάρτες – χάρτες κινούμενης εικόνας (animated maps):
- Μέθοδοι απεικονίσεων χρονικών αλλαγών χωρικών οντοτήτων
- Δυναμικές μεταβλητές χαρτογραφικού συμβολισμού
- Ταξινόμηση χαρτών κινούμενης εικόνας
- Δυναμικοί χάρτες και αλληλεπίδραση με το χρήστη
- Λογισμικά εργαλεία δημιουργίας δυναμικών χαρτών και χαρτών κινούμενης εικόνας
- Βασικές εφαρμογές δυναμικών χαρτών – χαρτών κινούμενης εικόνας
- Οπτικοποίηση χαρτογραφικών δεδομένων σε χάρτες πολυμέσων (multimedia maps):
- Ηχητικές (ακουστικές) μεταβλητές χαρτογραφικού συμβολισμού
- Διαδραστικότητα και πλοήγηση σε ψηφιακούς χάρτες και χάρτες πολυμέσων
- Μορφοποίηση της διάταξης ψηφιακών χαρτών και χάρτες πολυμέσων
- Λογισμικά εργαλεία δημιουργίας χαρτών πολυμέσων
- Βασικές εφαρμογές χαρτών πολυμέσων
- Αντιληπτικά και γνωσιακά ζητήματα στην ανάγνωση χαρτών:
- Βασικές έννοιες οπτικής αντίληψης και προσοχής σε χάρτες
- Θεωρίες – μοντέλα χαρτογραφικής επικοινωνίας
- Ο ρόλος του χρώματος στη δημιουργία αναλογικών και ψηφιακών χαρτογραφικών απεικονίσεων
- Μέθοδοι αξιολόγησης χαρτογραφικών απεικονίσεων:
- Αποδοτικότητα μεταβλητών χαρτογραφικού συμβολισμού
- Θέματα χρηστών και χρηστικότητας (usability) κατά τη χρήση χαρτών
- Ποιοτικές μέθοδοι αξιολόγησης χαρτών
- Ποσοτικές μέθοδοι αξιολόγησης χαρτών
Ασκήσεις Πράξης
- Χαρτογραφική οπτικοποίηση δεδομένων μέσω δυναμικών χαρτών – χαρτών κινούμενης εικόνας
- Χαρτογραφική οπτικοποίηση δεδομένων μέσω χαρτών πολυμέσων
- Εργασίες βιβλιογραφικής ανασκόπησης (στο θεωρητικό και πρακτικό πλαίσιο του μαθήματος)
Μέθοδος Αξιολόγησης
- Εξέταση γραπτή στο τέλος του εξαμήνου (Ασκήσεις πολλαπλής επιλογής, σύντομης ανάπτυξης και επίλυσης προβλημάτων)
- Κατ’ οίκον εργασία (ανάπτυξη θεωρητικού θέματος και σχολιασμού επιστημονικής αρθρογραφίας
- Προφορική παρουσίαση εργασίας (παρουσίαση με ΤΠΕ του εργαστηριακού θέματος)
ΣΥΝΙΣΤΩΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Κάτσιος Ι. & Τσάτσαρης Α. (2014). Διαλέξεις Θεματικής Χαρτογραφίας. Θεσσαλονίκη, Εκδόσεις Δίσιγμα.
- Τσούλος, Λ., Σκοπελίτη, Α., Στάμου, Λ. (2015). Χαρτογραφική σύνθεση και απόδοση σε ψηφιακό περιβάλλον. [ηλεκτρ. βιβλ.] Αθήνα: Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών. Διαθέσιμο στο: http://hdl.handle.net/11419/2506
- Dent B.D., Torguson J.S. & Hodler T.W., 2009, Cartography. Thematic Map Design (6th ed.).New York: McGraw-Hill.
- Kraak M.J. & Ormeling F., (2003), Cartography: Visualization of Geospatial Data (2nd ed.), Prentice Hall, London.
- MacEachren A.M., (1995), How Maps Work: Representation, Visualization, and Design. The Guilford Press. New York.
- Peterson M.P., (1995), Interactive and Animated Cartography, Prentice Hall, London. •
- Robinson A.H., Morrison J.L., Muehrcke P.C., Kimerling A.J. & Guptill S.C., 2002, Στοιχεία Χαρτογραφίας (Κάβουρας Μ., Νάκος Β., Τσούλος Λ., Φιλιππακοπούλου Β. & Τομαή Ε. επιμ. μτφ.). Ζωγράφος: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Ε.Μ.Π.
- Slocum T.A., McMaster R.B., Kessler F.C., Howard H.H., (2009), Thematic Cartography and Geovisualization (3rd ed.), Prentice Hall, London.